MISJA MARIANÓW
Misją Zgromadzenia Księży Marianów są: szerzenie tajemnicy Niepokalanego Poczęcia Maryi, modlitwa za zmarłych oraz szeroko pojęta ewangelizacja i katechizacja zwłaszcza tam, gdzie warunki są najtrudniejsze. Wiele uwagi Zgromadzenie poświęca pracy na misjach w Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Europie Wschodniej. Marianie to pierwszy zakon w całym Kościele, który nosi w swojej nazwie Niepokalane Poczęcie NMP i jedyny, którego celem jest szerzenie tego misterium w Kościele. Ten tytuł został obrany na dwa wieki przed ogłoszeniem dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Maryi.
Marianie szczególną troską otaczają dusze zmarłych, którzy nie przygotowali się odpowiednio na śmierć. Modlą się za nich i zachęcają do tego innych ludzi. Pamięć o zmarłych wyraża się nie tylko w modlitwie, ale także w ofierze Mszy św. i w praktyce odpustów ofiarowanych za dusze zmarłych. Trzeci rys mariańskiego charyzmatu to szeroko pojęta ewangelizacja i katechizacja, zwłaszcza wśród ubogich i pokrzywdzonych. Każdy ochrzczony i bierzmowany jest zobowiązany do realizowania misyjnego powołania: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu…”. Świeccy mogą wypełniać tę misję na rożne sposoby: m. in. poprzez pomoc kapłanom we własnej parafii, a także poprzez wspieranie misjonarzy, którzy pracują na misjach, gdzie Chrystus jest jeszcze nieznany.
HISTORIA MARIANÓW
Początki Zgromadzenia datuje się na dzień 11 grudnia 1670 roku, kiedy to ojciec Stanisław Papczyński otrzymał zgodę Ojca Świętego na opuszczenie zakonu pijarów, aby zrealizować wizję wyrytą w jego sercu przez Ducha Świętego.
Z inspiracji Ducha Świętego ojciec Stanisław udaje się do Puszczy Korabiewskiej, do trzech eremitów, z którymi stara się uformować pierwszą wspólnotę mariańską. 24 października 1673 r. formalnie powstaje pierwszy klasztor w Puszczy Korabiewskiej k. Skierniewic (obecnie – Mariańskiej). Kilka lat później marianie rozpoczynają pracę w Nowej Jerozolimie (obecnie Góra Kalwaria k. Warszawy). Za życia Założyciela tworzy się jeszcze trzecia fundacja – w Goźlinie (Mariańskie Porzecze). W roku 1699 zakon otrzymuje zatwierdzenie papieskie w oparciu o Regułę Dziesięciu Cnót NMP.
Po śmierci Założyciela, wspólnota mariańska zostaje wystawiona na liczne próby. Idea rzucona przez bł. o. Papczyńskiego okazuje się jednak silniejsza od wszelkich trudności. W roku 1723 zakon otrzymuje zatwierdzenie nowych konstytucji. Od tej pory stale się rozwija, powstaje też kilka placówek misyjnych.
Szczególne zasługi dla rozwoju marianów ma zmarły w opinii świętości ojciec Kazimierz Wyszyński (1700-1755). Za jego rządów powstają kolejne placówki w Rzeczpospolitej i Portugalii. W drugiej połowie XVIII w. zakon coraz bardziej rozwija się liczebnie, rozszerza na Litwę, zakłada też nowy klasztor w Rzymie. Marianie rekrutują się wówczas spośród różnych narodowości, zwłaszcza Polaków, Litwinów, Rusinów, Czechów i Portugalczyków.
Marianie podejmują się wykonywania prac, które są najbardziej potrzebne w danym czasie. Np. pod koniec XVIII wieku na szeroką skalę prowadzą misje ludowe oraz zakładają szkoły parafialne i przytułki dla chorych. Włączają się w prace Komisji Edukacji Narodowej, prowadzą duszpasterstwa uniwersyteckie, zakładają też liczne bractwa dla świeckich. Sprawa ewangelizacji i nauczania traktowana jest priorytetowo.
Dynamiczny rozwój zakonu zostaje zahamowany przez trzeci rozbiór Polski. Zakony i zakonnicy doświadczają wielu prześladowań ze strony zaborców. Pierwszy klasztor mariański zostaje zamknięty przez Napoleona w Rzymie, skąd w roku 1798 marianie, podobnie jak wszyscy inni cudzoziemcy, zostają wydaleni. Analogiczny los spotyka w 1834 r. wszystkie klasztory w Portugalii. Do zniszczenia zakonów zmierza również rząd carski. W 1908 r. w Mariampolu pozostał przy życiu tylko jeden marianin – Ojciec Generał Wincenty Sękowski (1840-1911). Z chwilą jego śmierci, zakon marianów miał przestać istnieć.
Na tragedię marianów patrzył od najmłodszych lat ks. Jerzy Matulaitis-Matulewicz (1871-1927), profesor i wicerektor Akademii Duchownej w Petersburgu, późniejszy biskup wileński, ochrzczony i wychowany w mariańskiej parafii w Mariampolu. Wraz ze swoim przyjacielem ks. prof. Franciszkiem Buczysem podjął próbę wstąpienia do marianów i wznowienia działalności klasztoru w Mariampolu. Gdy te usiłowania nie przyniosły pozytywnego wyniku, po uzyskaniu zgody Stolicy Apostolskiej, obydwaj księża zdecydowali się wstąpić potajemnie do zgromadzenia i wieść w ukryciu życie zakonne. Po otrzymaniu zgody Ojca Świętego, dniu 29 sierpnia 1909 r. w Warszawie ks. Matulewicz złożył śluby zakonne, a ks. Buczys został przyjęty do nowicjatu. Dzień ten rozpoczął nową kartę w dziejach mariańskiego Zgromadzenia i uważany jest za moment jego ocalenia i odnowienia.
Styl życia marianów został dostosowany do życia w konspiracji. Z tego względu członkowie zakonu musieli zrezygnować z noszenia białych habitów.
W 1913 roku powstają pierwsze mariańskie wspólnoty w USA, gdzie marianie mogli swobodniej działać. Kiedy carat traci swoją władzę, a Polska odzyskuje niepodległość, powstają liczne domy zakonne oraz nowicjaty w Polsce, na Litwie, Białorusi, Łotwie, Rzymie. Gdy w 1927 r. umiera Ojciec Odnowiciel, zgromadzenie liczy 319 członków w 13 domach.
W okresie międzywojennym na uwagę zasługiwała niezwykle aktywna praca wychowawcza, pisarska i rekolekcyjna: prowadzenie licznych – jak na możliwości personalne marianów – szkół i zakładów wychowawczych w Polsce i za granicą, wydawanie czasopism i książek, organizowanie stowarzyszeń dla świeckich. Na życzenie Ojca Świętego marianie rozpoczęli też pracę w obrządku bizantyjsko-słowiańskim wśród Rosjan w Mandżurii (obecnie Chiny). Misja zostaje jednak przerwana przez władze sowieckie, a większość tamtejszych marianów wywieziona do łagrów.
Dynamiczny rozwój Zgromadzenia został zahamowany w czasie II wojny światowej, a potem – w okresie komunizmu. Jednak praca marianów na Wschodzie, tak mocno wpisana w charakter Zgromadzenia, trwała nieprzerwanie pomimo trudności i w czasach komunizmu prowadzona była często potajemnie. Kilkudziesięciu marianów własnym życiem i cierpieniem przypłaciło apostolską posługę na rzecz Kościoła.
Po wojnie daje się zauważyć dalszy rozkwit Zgromadzenia, które tworzy nowe placówki w wielu krajach na wszystkich kontynentach. Polscy i litewscy marianie organizują opiekę duszpasterską dla swoich rodaków w Wielkiej Brytanii. Białorusini obejmują patronat nad Białoruską Misją Katolicką w Anglii. Polacy osiedlają się też na nowo w Portugalii, a Litwini w Argentynie. Zgromadzenie zakłada też nowe placówki w Australii i Brazylii.
W latach 1980 – 2000 następuje kolejny etap rozwoju Zgromadzenia. Powstają placówki w Niemczech i na Alasce oraz domy misyjne w Afryce (Rwanda i Kamerun). Po upadku systemu komunistycznego w Europie, marianie obejmują kilka placówek w Czechach i Słowacji oraz w Kazachstanie. Odnawiają swoje struktury zakonne na Białorusi, Ukrainie, Litwie i Łotwie. W duchu wdzięczności za dar beatyfikacji powstały placówki na Filipinach oraz w Indiach, a ostatnio w Wietnamie.
Dziś Zakon Mariański liczy około 500 księży, braci i tzw. mężów stowarzyszonych. Marianie działają w 18 krajach świata pełniąc rozmaite posługi: od pracy parafialnej po misyjną, od posługi w sanktuariach po duszpasterstwa specjalistyczne, od prowadzenia szkół po pracę naukową na wyższych uczelniach.